(rysunek pokazujacy 2-czlonowy bojowy wóz piechoty)
W pierwszej czesci poswieconej takim platformom wojskowym, wspomnialem o niszczycielu czolgów UDES-XX-20 – jedynym projekcie typowo uderzeniowego, przegubowego pojazdu wojskowego, który zostal zrealizowany w postaci prototypu. Poniewaz zastosowana w nim konstrukcja byla (i nadal jest) korzystnym i bardzo obiecujacym rozwiazaniem dla pojazdów ladowych o przeznaczeniu militarnym, propozycji takich wozów bojowych (nie tylko czolgów) bylo calkiem sporo. Najwiecej z nich powstalo, w znajacym sie na sprzecie pancernym ZSRR (pózniej Rosji). Ponizsze zestawienie sluzy do zaprezentowania wybranych z nich.
1. 2-czlonowy bojowy wóz piechoty. (Rosja)
Uzbrojenie: armata kal. 76,2 mm, przeciwpancerny pocisk kierowany krótkiego zasiegu?
Zródlo/Wiecej info
Piechota na pewno polubilaby taki pojazd, który nie tylko mógl ja przewiezc, ale i zapewnic jej wsparcie ogniowe. W posiadajacym bezzalogowa wieze, opancerzonym pierwszym czlonie miala znajdowac sie 2-3 osobowa zaloga i prawdopodobnie naped, a w drugim, takze opancerzonym miescilo sie do 8 zolnierzy.
2. 3-czlonowy czolg o napedzie nuklearnym? (koncepcja Hen and Chick, USA)
Uzbrojenie: (widoczne) armate kalibru 105-120 mm i karabin maszynowy kal. 12,7 mm.
Projekt tego czolgu znalazl sie w tym zestawieniu pomimo tego, ze nie znalazlem zródla potwierdzajacego to, ze mial byc on przegubowy. To sie jednak wlasnie nasuwa patrzac na jego podwozie. Poza tym trudno jest uwierzyc w to, ze jego projektanci nie chcieli zapewnic jemu, mozliwie najwiekszej mobilnosci w terenie, gdy jego konstrukcja sprzyjala zastosowaniu przegubu. Mial on powstac z 2 podobnych, nieduzych pojazdów gasienicowych (Hen i Chick(en) bez wlasnego uzbrojenia) polaczonych lacznikiem, na którym planowano umiescic wieze z dzialem. Jest tez prawdopodobne, ze planowano dla niego naped nuklearny. Przemawia za tym to, ze naped konwencjonalny mógl okazac sie niewystarczajacy dla tak duzego pojazdu (wielkoscia podobnego do slawnego dziala samobieznego T28) oraz to, ze reaktor zamierzano zastosowac w mniejszych czolgach (przykladem tego jest Chrysler TV-8).
3. 2-czlonowy czolg, zaloga z przodu. (“czolg Ulanowa”, ZSRR)
Uzbrojenie: widoczna jest tylko armata kal. 152 mm.
Zródlo/Wiecej info (RU)
Po ksztalcie wiezy tego czolgu widac, ze projekt ten powstal prawdopodobnie w pierwszej polowie Zimnej Wojny. Z posród pozostalych zaprezentowanych, wyróznia sie on umieszczeniem amunicji w obu czlonach i kanalem dostarczania jej z tylnego, w duzych rozmiarów przegubie.
4. 2-czlonowy pojazd bojowy rozdzielany z dzialem i pionowymi wyrzutniami. (Rosja)
Uzbrojenie: armata kal. 125(-152) mm, zdalnie sterowany karabin maszynowy/granatnik au
tomatyczny, kilka/kilkanascie bliskiego zasiegu przeciwlotniczych pocisków kierowanych.
Zródlo/Wiecej info (RU)
Ze wszystkich tutaj zaprezentowanych, chyba ten jest najbardziej intrygujacy i wyglada na najgrozniejszy. Z dostepnego opisu wynika takze, ze jest najbardziej nowoczesny. 2 samodzielnie operujace pojazdy, pierwszy z 2-osobowa zaloga w kapsule dla lepszej ochrony, mial byc polaczony specjalnym urzadzeniem dokujacym z drugim bezzalogowym. Czlon z bezzalogowa wieza mial byc dobrze opancerzony, a amunicja w nim miala byc odizolowana. Obydwa mialy byc posiadac naped elektryczny.
5. 3-czlonowy czolg rozdzielany. (ZSRR)
Uzbrojenie: czlon srodkowy – przynajmniej armata kal. 125-152 mm, czlon przedni i tylny – karabin maszynowy kal. 12,7-14,5 mm/dzialko o kal. do 23 mm/granatnik automatyczny.
Zródlo/Wiecej info
Projekt ten z wygladu jest bardzo podobny do zaprezentowanego amerykanskiego. Ta koncepcja zaklada jednak czlony samodzielne, 2 mobilne skrajne i srodkowy stacjonarny (na podporach). Lekko uzbrojone czesci przednia i tylna, podobne wielkoscia do niemieckiego pojazdu Wiesel, ale znacznie szersze od niego, mialy prawdopodobnie okrazac i wykanczac resztki sil wroga, broniacych obsadzonego miejsca, po ty, jak grozniejsze cele zostaly zniszczone uzbrojeniem czesci centralnej tego czolgu. Mogly równiez sluzyc do prowadzenia rozpoznania i wskazywania celów dla niego. Pomysl ten ma przynajmniej jedna powazna wade – zniszczenie jednego z mobilnych czlonów oznaczalo, ze reszta byla unieruchomiona. Pojazd na pierwszym planie, w lewym dolnym rogu mozna uznac, za wersje dowodzenia takiego czolgu.
6. 2-czlonowy artyleria samobiezna (Rosja)
Uzbrojenie: (widoczne) 1 czlon – dzialko kal. 20-30 mm, 2 czlon – haubica kal. 152 mm.
Zródlo/Wiecej info
Informacji o tym projekcie prawie wcale nie ma. Niewielki lacznik sugeruje, ze oba czlony (pojazdy) mogly dzialac samodzielnie, a gdy byly zlaczone to pierwszy prawdopodobnie ciagnal calosc. Do czego, oprócz tego, mógl byc on jeszcze potrzebny? Trudno powiedziec. Raczej nie do zwiadu i wskazywania celów dla haubicy, mozliwe, ze mial ja po prostu oslaniac podczas wykonywania ostrzalu. Mialby on wiekszy sens jako pojazd amunicyjny dla niej, ale wtedy lepiej by bylo, gdyby byl z tylu (tak jak przykladowo haubica samobiezna K-9 i K-10 – towarzyszacy jej pojazd amunicyjny).
7. 2-czlonowy czolg, zaloga z tylu. (Rosja)
Uzbrojenie: wariant 1 – armata kal. 152 mm, sprzezone z nia armata kal. 57 mm (prawdopodobnie do zwalczania slabiej opancerzonych celów) i karabin maszynowy kal. 7,62 mm; wariant 2 – dzialo elektromagnetyczne lub elektro-chemiczno-termalne; + (tylny czlon) wyrzutnia kierowanych pocisków przeciwpancernych lub dzialko kal. 20-57 mm ?
Zródlo/Wiecej info (RU)
W tym przypadku 2- lub 3-osobowa zaloga miala znajdowac sie w tylnym czlonie. Takie rozwiazanie na pewno byloby dla niej korzystniejsze, poniewaz przedni zawsze jest bardziej narazony na ostrzal. W tym projekcie zwraca tez uwage podnoszone ramie z umieszczonym na nim zasobnikiem z bronia i (optycznym) srodkiem detekcji. Dzieki niemu taki czolg móglby takze wykrywac i atakowac cele, sam bedac ukryty za przeszkoda, podobnie jak “zyrafowe czolgi”, posiadajace jednak lepsze predyspozycje do tego.
8. 2-czlonowy niszczyciel czolgów, armata w tylnym czlonie. (“czolg wolgogradzki” Rosja)
zbrojenie: widoczna jest tylko armata kal. 125 mm.
Zródlo/Wiecej info
Projekt ten jest oparty na niszczycielu czolgu 2S25 Sprut-SD, bedacego samobiezna wersja dziala przeciwpancernego Sprut kal. 125 mm. Z rysunku wynika, ze z przodu skróconego kadluba pojazdu bazowego, mial byc dolaczony drugi czlon. Widac, ze mial byc on mniejszy niz w pozostalych pokazanych projektach i zapewne mialby mniejsze znaczenie niz w nich. Uklad z glównym uzbrojeniem w tylnej czesci, jest tylko dobry dla zwiekszenia mozliwosci pokonywania napotkanych przeszkód, ze wzgledów bojowych praktyczny on nie jest. Mozna by go zastosowac takze w czolgach, transporterach piechoty i artylerii samobieznej.
- – - – - – - – - – - – - – - – - – - -
Absolutnie nie sa to wszystkie (radzieckie/rosyjskie) projekty bojowych pojazdów przegubowych, znajdujace sie w internecie i porozrzucane w jego zakamarkach. Do tego zestawienia wybralem te z nich, które sa przykladami róznych rodzajów pojazdów i prezentuja rózne podejscie, do tego rozwiazania konstrukcyjnego. “Przegubowe czolgi” sa podobnie pasjonujacym tematem, jak nie mniej awangardowe “zyrafowe czolgi”, o których artykul planuje w niedalekim czasie uzupelnic, o znalezione nowe projekty, równie ciekawe, jak tym razem zaprezentowane.
Sebastian 'eshelon' Buczkowski
eshelon.wordpress.com
Kopiowanie treści tego artykułu bez wiedzy i zgody autora jest zabroniona.